Μια έκδοση με αφορμή τη σειρά podcast TechTalk: Μπροστά στον τεχνολογικό καθρέφτη

Στο αχανές τοπίο του διασυνδεδεμένου κόσμου μας, ο συμβιωτικός χαρακτήρας της σχέσης μεταξύ τεχνολογίας και κοινωνίας εξελίσσεται με πρωτοφανή ρυθμό. Καθώς οι τεχνικές δυνατότητες πρόσβασης στην πληροφορία μετασχηματίζονται, αναδιαμορφώνεται ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. 

Σήμερα η ικανότητα πρόσβασης στη γνώση και κατανόησης της γνώσης δεν είναι απλώς προνόμιο· έχει γίνει συνώνυμο της κοινωνικής ανάπτυξης, της ευημερίας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Στην εποχή μας ο επιστημονικός και τεχνολογικός αλφαβητισμός αναδεικνύεται σε θεμελιώδες κοινωνικό και ηθικό δικαίωμα για όλους.

Ως τεχνολογική κοοπερατίβα Sociality επιλέξαμε να προχωρήσουμε στη δημιουργία του TechTalk, ώστε να δημιουργήσουμε μια βάση συζήτησης και ανάδειξης του τεχνολογικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Σε έναν κόσμο όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις διαδέχονται ταχύτατα η μία την άλλη, η κοινωνία παλεύει με νέες και περίπλοκες προκλήσεις που απαιτούν διεπιστημονική οπτική για να τις κατανοήσει και να τις αντιμετωπίσει. Το TechTalk φιλοδοξεί να διαμορφώσει έναν χώρο διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών, μια πλατφόρμα όπου άτομα με διαφορετικό υπόβαθρο και από διαφορετικές κοινότητες θα συγκλίνουν για να διερευνήσουν και να αντιμετωπίσουν τις πολύπλευρες προκλήσεις που προκύπτουν στη διασταύρωση τεχνολογίας και κοινωνίας.

Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η παραγωγή μιας σειράς podcasts με εισηγητές εργαζόμενους και εργαζόμενες στην τεχνολογία, ερευνήτριες και ερευνητές, ακτιβίστριες και ακτιβιστές —ανθρώπους που επηρεάζονται από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και εμπειρίες. Αυτοί οι φωστήρες εμβαθύνουν σε πιεστικά ζητήματα που απηχούν τον παλμό της εποχής μας —όπως ο αντίκτυπος των ψηφιακών πλατφορμών στην απασχόληση, οι διαφορετικές αντιλήψεις για την τεχνητή νοημοσύνη, οι επιδράσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία και την ιδιωτική ζωή, τα ηθικά διλήμματα που συνδέονται με την τεχνολογία, καθώς και τα τεχνολογικά νήματα που τυλίγονται γύρω από την περιβαλλοντική υποβάθμιση και τη διαφαινόμενη ενεργειακή κρίση.

Προσβάσιμα σε διάφορες πλατφόρμες, αυτά τα podcasts χρησιμεύουν ως πύλη τεκμηριωμένου διαλόγου. Προσφέρουν, μέσα από ένα ελκυστικό —ελπίζουμε— πρίσμα, τη δυνατότητα να εκδιπλωθούν οι διαστάσεις των τεχνοκοινωνικών προκλήσεων, προάγοντας την ευρύτερη κατανόησή τους και την ευαισθητοποίηση ενός ποικίλου ακροατηρίου.

Για να φτάσουν οι φιλοδοξίες του TechTalk πέρα από το πεδίο των ψηφιακών ραδιοκυμάτων, έπρεπε να ταξιδέψουν στη χώρα και να γνωρίσουν ανθρώπους. Ως μέρος του έργου πραγματοποιήσαμε μια σειρά από εργαστήρια και συναντήσεις σε τρεις πόλεις: Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα. Τα άτομα που συμμετείχαν σε αυτά τα εργαστήρια και τις συναντήσεις δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα έρευνας. Ήταν στρατηγικά επιλεγμένα  και θέλαμε να τους δώσουμε την ευκαιρία να μοιραστούν τη γνώση τους, την εμπειρία, αλλά και τη διάθεσή τους για συνεργατική επίλυση προβλημάτων. Στόχος των εργαστηρίων, να συγκλίνουν ειδήμονες από διάφορους τομείς, εκπρόσωποι ποικίλων ομάδων και οργανισμών και ενεργοί συμμετέχοντες σε κοινότητες, ώστε να διερευνήσουν, να συζητήσουν και να επινοήσουν από κοινού λύσεις για συγκεκριμένες τεχνοκοινωνικές προκλήσεις, μοναδικά προσαρμοσμένες στο πλαίσιο κάθε πόλης.

Καθώς το έργο εξελίσσεται, το TechTalk επιδιώκει να συγκεντρώσει τα ευρήματα, τις γνώσεις και τις προτάσεις του σε έναν ψηφιακό καμβά: τον ιστότοπο του έργου. Μέσω διαφόρων ψηφιακών εργαλείων, συμπεριλαμβανομένων των ενημερωτικών δελτίων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στόχος μας είναι να διαδώσουμε τα αποτελέσματα ευρέως. Απώτερος στόχος; Η ενίσχυση των ατόμων και των κοινοτήτων με την απαραίτητη γνώση, ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με το ρόλο της τεχνολογίας στη ζωή τους, και η διάνοιξη του δρόμου για ένα μέλλον προάσπισης της συμμετοχικότητας στην τεχνοκοινωνία μας.

Απόηχος σε έντυπη μορφή: Η έκδοση του TechTalk

Το αποκορύφωμα αυτής της πρωτοβουλίας βρίσκει έκφραση σε μια προσεκτικά επιμελημένη έκδοση. Μέσα στις σελίδες της το αναγνωστικό κοινό θα ανακαλύψει τα απτά αποτελέσματα των εργαστηρίων, εμπλουτισμένα από τις ιδέες και τη συνεισφορά συμμετεχόντων με διαφορετικό υπόβαθρο. Η έκδοση χρησιμεύει ως αποθετήριο κοινής γνώσης, συμπυκνώνοντας την ουσία της συνεργατικής επίλυσης προβλημάτων και του συσχεδιασμού που εκτυλίχθηκε κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων.

Επιπλέον, η έκδοση προσφέρει μια μοναδική ματιά στα παρασκήνια των podcasts. Οι επεξεργασμένες απομαγνητοφωνήσεις συνεντεύξεων με επιστήμονες, μηχανικούς και ακτιβιστές που προσέφεραν την τεχνογνωσία τους στα επεισόδια των podcasts εμπλουτίζουν αυτές τις σελίδες, παρέχοντας μια βαθύτερη κατανόηση του πολυδιάστατου χαρακτήρα κάθε συζήτησης. Για εμάς δεν είναι απλώς μια έκδοση, είναι αφήγηση υφασμένη με τα νήματα διαφορετικών τρόπων θεώρησης, απόδειξη της δύναμης της γενικής διάνοιας. 

Σε κάθε θεματική επιλέγουμε να παρουσιάζουμε, με διαφοροποιήσεις στον τρόπο, τα όσα μας είπαν οι καλεσμένοι και οι καλεσμένες, αλλά και να παρέχουμε στην αναγνώστρια και στον αναγνώστη εισαγωγικά κείμενα, παραρτήματα, βιβλιοκριτικές, πληροφορίες που της/του επιτρέπουν να σχηματίσει μια πρώτη άποψη για τα ζητήματα τα οποία σχολιάζουμε. Η μέθοδος που ακολουθήσαμε για τη συγγραφή των κεφαλαίων της ενότητας 3 («Τα podcasts») είναι η ακόλουθη: Ξεκινήσαμε από την επιστημονική προετοιμασία των συζητήσεων (με τα κείμενα που βρίσκονται στις εισαγωγές ή στα παραρτήματα των επιμέρους κεφαλαίων)· συνεχίσαμε με την απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε το πρωτογενές υλικό· τέλος εργαστήκαμε πάνω σε αυτό το υλικό για την επιμέλειά του: συμπυκνώσαμε τις απαντήσεις, επιλέξαμε τα κύρια σημεία τους, δομήσαμε το κείμενο ώστε να έχει την καλύτερη δυνατή —κατά τη γνώμη μας— ροή στη γραπτή του μορφή. 

Ως αποτέλεσμα, οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις δεν είναι τα ακριβή λόγια των συνεντευξιαζόμενων· είναι η επιμελημένη εκδοχή τους, η οποία αποβλέπει σε κάθε περίπτωση στην απόδοση του νοήματος και του περιεχομένου της εκάστοτε παρέμβασης. Τυχόν παραλείψεις ή αστοχίες βαρύνουν αποκλειστικά εμάς. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε καθέναν και καθεμία από τους συνομιλητές και τις συνομιλήτριές μας: μας τίμησαν με τη συμμετοχή τους και ήταν πραγματικά πολύτιμοι και πολύτιμες.

Σας ευχαριστούμε που ήρθατε μαζί μας σε αυτό το ταξίδι, όπου οι φωνές των διαφόρων ειδικών και οι απόψεις των συμμετεχόντων στα εργαστήρια συναντιούνται, δημιουργώντας ένα ψηφιδωτό που όχι μόνο φωτίζει τις τεχνοκοινωνικές προκλήσεις, αλλά και θέτει τα θεμέλια για τη λήψη τεκμηριωμένων, περιεκτικών και εμψυχωτικών αποφάσεων. 

Ας ελπίσουμε ότι αυτή είναι η αρχή για πολλές συνέχειες αυτής της πρωτοβουλίας.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ 

Συγγραφική ομάδα: Αντώνης Φάρας, Ναντιάνα Κουτίβα (Sociality), Γρηγόρης Τσαρδανίδης, Γιάννης Ζγέρας (Open Lab Athens)

Επιστημονική επιμέλεια: Αντώνης Φάρας (Sociality)

Σχεδιασμός / layout: Εικόνες (CC): Γιάννης Ζγέρας (Open Lab Athens) – Οι εικόνες που χρησιμοποιούνται είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας τρισδιάστατων μοντέλων με άδεια χρήσης CC από τον ιστότοπο sketchfab.com.

Διατίθεται ηλεκτρονικά στο: gr.boell.org και στο [email protected]

Το έργο με τίτλο “Αναλύοντας τις κοινωνικές αντανακλάσεις της τεχνολογίας” με εκδότη το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας διατίθεται με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού – Μη εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές (CC BY-NC-SA 4.0) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

Το TechTalk είναι μια πρωτοβουλία του τεχνολογικού συνεταιρισμού Sociality σε συνεργασία με την ερευνητική κολεκτίβα Open Lab Athens και πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ – Γραφείο Θεσσαλονίκης.

Μπορείτε να βρείτε περισσότερα για την έκδοση και για το TechTalk.